Cao tuổi ăn gì ?
"Cao tuổi" ngày nay rất khó phân biệt ranh giới. Ngày xưa trên 50 đã gọi là "cụ" thế mới có câu "ngũ thập tri thiên mệnh". Ngày nay, 60 tuổi được cho là còn trẻ. Mức độ già cỗi thay đổi theo mỗi cá nhân tùy theo điều kiện sống, môi trường, và yếu tố di truyền, có thể nói "cao tuổi" hay không là tùy theo mỗi người. Chúng ta được dạy phải ăn nhiều rau cải, nhiều trái cây, giữ cân bằng trong tất cả các loại thực phẩm và nhất là không quên uống nước.
"Cao tuổi" ngày nay rất khó phân
biệt ranh giới. Ngày xưa trên 50 đã gọi là "cụ" thế mới có câu "ngũ thập tri
thiên mệnh". Ngày nay, 60 tuổi được cho là còn trẻ. Mức độ già cỗi thay đổi
theo mỗi cá nhân tùy theo điều kiện sống, môi trường, và yếu tố di truyền, có
thể nói "cao tuổi" hay không là tùy theo mỗi người. Chúng ta được dạy phải ăn
nhiều rau cải, nhiều trái cây, giữ cân bằng trong tất cả các loại thực phẩm và
nhất là không quên uống nước. Tuy nhiên, đối với người cao tuổi, chế độ dinh
dưỡng cần phải thay đổi. Người cao tuổi có khi cần nhiều thành phần thức ăn
hơn, thí dụ như chất vôi calcium, và cần ít số lượng calo hơn. Sự thay đổi tùy
theo mỗi cá nhân và tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Một cách tổng quát, người cao tuổi
nên:
● Ăn nhiều
trái cây, tương đương khoảng 2, hay 3 nắm tay trái cây đủ loại mỗi ngày. Ăn
khoảng 2 hay 3 nắm tay rau tươi mỗi ngày.
● Tiêu thụ
khoảng 1,200 mg calcium mỗi ngày. Nguồn calcium nên là từ sữa tươi hay nước cốt
xương. Nghiên cứu mới cho biết uống thuốc bổ xương không có lợi mà có thể làm
tăng nguy cơ bị đau tim.
● Ăn tối thiểu
là 1 gram protein cho mỗi kilo sức nặng. Nguồn protein từ sữa, thịt cá, trứng
gà, các loại đậu... Trung bình một con cá thu nhỏ bằng cổ tay đã có đủ 80 gram
protein, hay một lát thịt bằng ½ bàn tay có đủ 40 gram protein.
Ở đây cũng
cần nêu lên một số quan niệm nhầm lẫn về ăn uống:
1. Người
trên 60 tuổi không cần nhiều chất bổ - SAI
Sự thật là nhu cầu calo khi lớn tuổi
không nhiều so với thanh niên, nhưng ngược lại, người lớn tuổi cần nhiều chất
bổ hơn vì khả năng hấp thụ từ đồ ăn kém đi, thí dụ như vitamin D và vitamin
B12. Người lớn tuổi nên uống thuốc đa sinh tố multivitamin nhưng không nên uống
những loại vitamin với nồng độ cao, có thể lại là độc cho cơ thể.
2. Người lớn
tuổi không lo sợ béo phì -SAI
Trên cân hay béo phì là vấn nạn cho
dân Mỹ, kể cả người Việt ở Mỹ. Đừng lầm tưởng là người Việt mình nhỏ con, không
thấy béo. Thật ra có tình trạng gọi là "ốm mà béo" (skinny fat), có nghĩa là
nhỏ con, nhẹ cân nhưng tỉ lệ mỡ so với thịt bắp rất cao, nhất là kích thước
vòng bụng. Ai cũng biết, bị trên cân, càng ít hoạt động, càng dễ bị bệnh tật
kinh niên như bệnh tim mạch, tiểu đường, mất trí nhớ. Bởi vậy người cao
tuổi lại càng nên bớt ngồi yên một chỗ.
3. Người cao tuổi không cần ăn nhiều và nên nhịn đói
- SAI
Tôi vẫn thường khuyên thỉnh thoảng
nên nhịn đói. Tuy nhiên, người cao tuổi nên cẩn thận. Người già có thể biếng ăn
vì ăn không thấy ngon miệng, nhưng không nên viện cớ này mà bỏ bữa. Càng thường
xuyên bỏ ăn càng làm cho người cao tuổi thành thói quen biếng ăn, và ăn không
đủ dinh dưỡng. Cho dù không ăn được nhiều cũng nên ráng ăn chút đỉnh cho mỗi
bữa ăn.
4. Người cao tuổi không cần uống nước nhiều, khi nào khát
mới uống - SAI
Cảm nhận khát nước của người cao
tuổi thường ít bén nhạy, vì thế khi biết khát thì có thể đã cạn khô. Khát nước
còn gây ra bới các loại thuốc men đang uống, và trái thận đã suy. Vì thế, nên
uống nước thường xuyên, nước trà, nước lạnh, ít ít suốt ngày.
5. Người già
không cần ăn nhiều, uống thuốc bổ là đủ - SAI
Thuốc bổ không thể thay thế cho đồ
ăn. Uống thuốc bổ nhiều chỉ là thuốc độc, có hại cho lá gan, trái thận, gây ra
táo bón hay đi tiêu chảy bất thường. Bất kỳ ở lứa tuổi nào, chỉ có thức ăn thật
mới cung cấp đủ chất bổ dinh dưỡng cho cơ thể.
6. Cho dù
đang có bệnh như cao huyết áp, hay tiểu đường cũng không nên kiêng cữ.
Theo ý tôi, nếu đã trên 70 tuổi
thì càng không nên kiêng cữ một cách thái quá.
Điều cuối cùng là người già không
nên ăn một mình. Ăn uống phải có bạn, nên ăn chung với gia đình hay con
cháu. Ngược lại con cháu cũng không nên để cho cha mẹ mình ăn uống trong cô đơn
buồn tẻ. Khi ăn một mình, các cụ sẽ kém vui và kém ăn, không tốt cho sức khoẻ.
Sự cô đơn làm cho miếng ăn thêm cay đắng.
Một số bệnh nhân của tôi ở độ tuổi
30, đã bắt đầu xưng "con" với tôi. Hóa ra mình đã già rồi ư? Tôi than thở và
được nhắc nhở: "Bộ bác sĩ không nghĩ là bác sĩ đã già rồi sao?" Có lẽ tôi đang viết
những lời khuyên cho chính mình?
BS Hồ Ngọc Minh
|